Energiezuinig koken is eigenlijk altijd een goed idee, maar als de energieprijzen de pan uit rijzen (hehe) zoals dat momenteel het geval is dan is het voor veel meer mensen een aandachtspunt. In dit artikel bespreken we de verschillende mogelijkheden waarop je energie kunt besparen tijdens het koken; met slimme weetje maar ook met handige apparaten. Als je zelf tips of suggesties hebt; laat ze achter in het veld voor reacties onderaan de pagina, dan kunnen andere bezoekers ervan leren. Alvast bedankt!
Deksel op de pan
Het is vaak lekker makkelijk: eitje in de pan, water erbij en op je gasfornuis of kookplaat zetten. Als het kookt laag draaien en dan borrelt het wel door. Maar het aan de kook brengen van een pannetje water kan veel sneller en zuiniger als je het deksel op de pan doet. Door het deksel op de pan te plaatsen bouwt de temperatuur sneller op in de pan en daardoor kookt je water sneller, en met minder energie. Ook het aan de kook houden van de inhoud van de pan kan met minder energie dan wanneer je geen deksel gebruikt. Het simpelweg gebruiken van een deksel bespaart dus tijd en energie. Je je kunt ook nog eens eenvoudiger en veiliger afgieten als je bijvoorbeeld een pan met afgietsysteem gebruikt!
Minder water in de pan
We koken eieren, groente, rijst en aardappelen meestal in een pannetje water. De meeste mensen vullen hun pan met water totdat er nog een randje van 3-4 centimeter onder de ran leeg is. Maar dat hoeft niet: je kunt al deze dingen koken met slechts een klein bodempje water, als je het deksel maar op de pan plaatst. De temperatuur van kokend water is 100 graden Celsius, maar boven het water kan het veel warmer worden als het deksel op de pan blijft, en bovendien is het daar ook vochtig, dus je aardappelen drogen niet uit. Maar het water kookt wel een stuk sneller als je maar een kleine hoeveelheid gebruikt, en dus verbruik je een stuk minder energie dan als je de pan vol doet met weter. Je eieren hoeven dus niet volledig onder water te staan om ze te koken; half onder is meer dan genoeg. Probeer het eens: je zult zien dat ze (koud in koud water) na vier minuten zachtjes koken met het deksel op de pan perfect halfzacht zijn!
Juiste pan op de juiste pit/kookzone
Als je kookt op een gasfornuis of een elektrische vorm van koken dan geldt altijd dat je de minste energie verliest door de juist epan op de juiste kookzone/gaspit te gebruiken. Gebruik je een kleine pan op een grote gaspit/kookzone dan gaat een groter deel van de energie (in de vorm van warmte) verloren dan wanneer je een pan van de juiste afmeting gebruikt. Een uitzondering hierop is de inductiekookplaat met pangrootteherkenning (mooi woord, toch?). De wat luxere moderne inductiekookplaten zijn uitgerust met een techniek die de grootte van de pan herkent, en alleen daar energie ‘geeft’ waar de pan de kookzone raakt. Dit zorgt voor minder verlies van energie. Er zijn ook inductiekookplaten die over een flexzone beschikken, die zone kan één grote of meerdere kleinere pannen tegelijkertijd verwarmen, en daarbij wordt de grootte van de pannen gebruikt om alleen op de juiste plek energie te ‘geven’,
Stomen
Als je een stoomkoker gebruikt of een stoommandje in een gewone pan (met deksel erop!) dan heb je ook maar een klein laagje water nodig om je groenten, vis, rijst of aardappelen te garen. Het weinige water kookt snel, je zet het laag en houdt het deksel op de pan. Het voedsel gaart nu door de stoom (heter dan water – dus sneller gaar!) en het behoudt meer vitamine C, dus het is een gezondere, snellere en zuinigere manier van koken (vitamine C is in water oplosbaar, dus als je groenten in water kookt dan lost een deel van de vitamine C op in het water, water dat je weggooit bij het afgieten, maar bij stomen blijft veel meer vitamine C behouden).
Koken op inductie
Als je een pan op een gasfornuis zet en je ontsteekt de vlam, dan voel je direct de warmte. Dit is warmte die zo de afzuigkap in vliegt. In de winter warmt het ook lekker de keuken op, maar in de zomer weet je wel hoe warm het kan worden in de keuken als je op gas kookt – allemaal ‘verloren’ energie. Op gas koken is dus veel minder energiezuinig dan op inductie koken. Bij koken op inductie ontstaat de warmte namelijk in de bodem van de pan, dus niet er onder zoals bij een gasvlam of een keramische-, elektrische- of halogeen-kookplaat. Inductiekoken is dus de meest energiezuinige manier om te koken in een pan. Voedsel garen in een magnetron is ook effiënt, maar geeft wel andere resultaten natuurlijk, en wordt meestal gebruikt om voedsel op te warmen of te ontdooien.
Ontdooien in de koelkast
Als je voedsel invriest omdat je meer hebt gemaakt dan je nodig hebt die dag, dan moet je het ook weer een keer ontdooien. Je kunt het beste de dag vantevoren het bevroren voedsel uit de vriezer halen en in de koelkast plaatsen. Zo ontdooit het veilig, langzaam en koel je de koelkast met het bevroren voedsel, waardoor de koelkast minder energie verbruikt om te koelen.
Water koken in een waterkoker
Een waterkoker is specifiek ontwikkeld voor het koken van… water. Het is niet per se zuiniger om water in de waterkoker te koken dan op de inductiekookplaat, maar het is wel zuiniger als je precies zoveel water kookt (en niet meer) als je nodig hebt, en dat kun je in een waterkoker eenvoudig zien aan de maatverdeling. Ook zijn de meeste moderne waterkokers uitgerust met een isolerende wand, waardoor het water veel langer zijn temperatuur houdt dan in een traditionele fluitketel. Ook bestaan er waterkokers die je kunt instellen om de gewenste temperatuur vast te houden (warmhoudfunctie), waardoor je niet telkens opnieuw water hoeft op te warmen. Het op temperatuur houden van het water in een waterkoker met isolatie is zuiniger dan het telkens opwarmen van water in een fluitketel.
Kook korter
Natuurlijk zet jij het vuur/de warmte onder je pan zo laag mogelijk – zodat het net blijft koken of pruttelen als het eenmaal op temperatuur is. Maar je kunt ook eerder stoppen met verwarmen, dus niet precies tot het eten gaar is en dan afgieten, maar iets eerder uitzetten en nog even laten staan. Als jij je aardappelen bijvoorbeeld 20 minuten laat koken, test dan eens wat er gebeurt als je ze 18 minuten laat koken, dan de warmtebron uit zetten en de aardappelen nog 4 minuten laat staan in de pan – zo worden ze ook gaar en je bespaart 2 minuten aan energie. Dit kun je ook doen met de oven, bijvoorbeeld: iets eerder uitzxetten en het gerecht er langer in laten staan. Vergt wat meer planning, maar als je eenmaal de routine omzet en het zuinig koken aanleert, dan is het ook gewoon een routine die gemakkelijk te onthouden is.
Kook onder hoge druk
Een stoofpot of risotto is heerlijk, maar staat vaak uren ‘op het vuur’. Je kunt deze tijd aanzienlijk verkorten door onder hoge druk te koken, in een snelkookpan of multicooker bijvoorbeeld. Je gaart je stoofvlees of stoofpot dan in een fractie van de tijd, je verbruikt daardoor veel minder energie en het is nog sneller klaar ook, en je hoeft ook niet te roeren tussendoor! Recepten voor de snelkookpan/multicooker vind je hier.
Kook in afgemeten vocht
Je kunt in minder water koken, maar je kunt ook in precies genoeg water koken – zo kook je efficiënt en behoud je de meeste voedingsstoffen en smaak. Een goed voorbeeld hiervan is het koken van rijst: je kunt rijst zo koken dat je niet hoeft af te gieten en het toch perfect gaar wordt. Gebruik hiervoor de rijst die je wilt, uiteraard is zilvervliesrijst een gezonde soort en het werkt prima: weeg 250 gram rijst af, doe dit in een zeef en spoel het schoon. Doe het nu in de pan. Giet er nu 550 ml. koud water bij, roer even door, deksel op de pan, pan op de juiste (kleine) kookzone/gaspit en breng het aan de kook (hoog vuur). Zodra het kookt de warmtebron laag zetten en 13 minuten laten borrelen. Na 13 minuten uitzetten en met het deksel op de pan nog 15 minuten laten staan. Je rijst is nu klaar, zonder af te gieten, en is mooi luchtig.
Wil je een reactie plaatsen? Dat kan hier!