Inductie kookplaat voor slechtzienden

Als slechtziende merk ik dat aan de functionaliteit van producten vaak minder aandacht wordt besteed dan aan het uiterlijk ervan, en dat vind ik, zeker als het gaat om functionele producten, toch een beetje vreemd. Denk aan scherpe randen aan een zeepdispenser, koelkastverlichting die maar een klein gedeelte van een koelkast verlicht en kookzones op inductiekookplaten die met hele dunne lijntjes gemarkeerd zijn door de fabrikant. Het ziet er, ook voor mij, allemaal prima en strak uit, maar het werkt gewoon wat minder prettig, zeker als je veel dingen doet ‘op gevoel’ en niet ‘op zicht’. In dit artikel bespreek ik waar je op kunt letten als je op zoek bent naar een inductie kookplaat voor slechtzienden.

Waarom een inductie kookplaat voor slechtzienden?

Bij het koken op inductie is een belangrijke potentieel gevaarlijke eigenschap niet aanwezig, ten opzichte van koken op gas of de keramische kookplaat, namelijk open vuur. Bij een gasfornuis of gaskookplaat is er sprake van open vuur (een gasvlam), en bij een keramische kookplaat is sprake van een (letterlijk) gloeiend hete warmtespiraal. Beide vormen van koken (gas en keramisch, maar dit geldt ook voor het minder populaire halogeen koken), kunnen een gevaar vormen voor de gebruiker in de vorm van zich branden aan de gasvlam of kookplaat, en zelfs brandgevaar door het te dicht bij de kookplaat plaatsen van een brrandbaar voorwerp, zoals een theedoek bijvoorbeeld. Bij inductiekoken wordt niet de kookplaat verhit of een gasvlam ontstoken, maar wordt de pan zelf verhit. Er is dus geen sprake van een open vuur of een gloeiend hete kookplaat. Natuurlijk: de pannen worden heet, maar daar ontkom je niet aan als je gaat koken.

Kortom: inductie koken is, ook voor slechtzienden, de meest veilige manier van koken.

Waar op letten?

Laten we het gebruik van een inductie kookplaat even doornemen zodat we de verschillende handelingen kunnen bekijken vanuit het oogpunt van een slechtziende (vrij letterlijk ;-)). We gaan er even vanuit dat we rijst, aardappelen of groente koken in een kookpan (kookpot) met wat water (vergeet een snufje zout niet):

Een inductie kookplaat wordt als volgt gebruikt

1. Pan vullen met voedsel en water
2. Pan plaatsen op de inductie kookplaat
3. Kookzone activeren en op de juiste stand zetten
4. Kooktijd in de gaten houden
5. Pan van inductie kookplaat afnemen als de kooktijd is verstreken en kookzone uitschakelen
6. Kookvocht afgieten (optioneel)
7. Pan terugplaatsen op de inductie kookplaat (optioneel)
8. Kookplaat afnemen/schoonmaken

Kookzone markering

Reeds bij stap 2 komen we een potentiele hindernis tegen: waar zetten we de pan neer als niet (direct) duidelijk is waar de pan precies op de kookplaat geplaatst moet worden, omdat de kookzone niet duidelijk gemarkeerd is? Duidelijk gemarkeerde kookzones zijn dus belangrijk: liefst een groot wit kruis op de zwarte ondergrond, of duidelijke cirkels waar de zones zich bevinden. Een klein verschil in hoogte, en dus een wat dieper liggende kookzone, zou heel prettig zijn zodat we kunnen voelen waar de pan geplaatst moet worden, maar dit komen we vrijwel niet tegen bij inductie kookplaten.

De oplossing

Kies een inductie kookplaat met zeer duidelijke markering voor de kookzones; dik gemarkeerde cirkels of kruizen van dikke contrasterende lijnen. Een alternatief kan zijn om inductie kookplaat beschermers te gebruiken op elke kookzone. Deze matjes zijn ontworpen om de kookplaat te beschermen tegen krassen maar ze werken ook uitstekend om op gevoel te kunnen bepalen waar de kookzone zich bevindt. Ook heb ik wel eens gedacht aan hittebestendig tape te plakken op de plek waar de kookzones zich bevinden, bijvoorbeeld een kruis maken van twee stukken tape, maar ik ben niet zeker of dit mogelijk is (welk tape gebruik je hiervoor?). Een nieuwe techniek die populairder wordt zijn LED-lampjes rond de kookzones, afhankelijk van de fabrikant heet dit dan ‘Virtual Flame’ (Samsung) of iets dergelijks. Het komt er in feite op neer dat meer LED-lampjes oplichten naarmate een hogere kookstand wordt ingesteld, waardoor de pan als het ware verlicht wordt: hoe meer lampjes hoe hoger de ingestelde warmtestand. Helaas zijn deze lampjes nog uit als nog geen pan is geplaatst dus voor het plaatsen van de pan op de kookzone voegt het weinig toe. We komen deze techniek verderop nog een keer tegen en hoewel deze techniek niet is ontworpen  om de kookzones beter te kunnen herkennen, kan het wel helpen bij het terugplaatsen van de pan op de kookzone.

Bediening

Bij stap 3 komen we de bediening tegen, en dit is een belangrijk aspect van een inductie kookplaat. Inductie kookplaten worden meestal bediend met tiptoetsen of sliders; beiden visuele elementen op de bovenkant van de kookplaat die je moet kunnen vinden door ze te zien, maar zelden zijn ze voelbaar, helaas. Ook de kookstand die wordt ingesteld dient te worden afgelezen van een (niet altijd goed verlicht) display. Meestal is wel een piepje hoorbaar bij bij elke stand die gekozen wordt, en tellen is hierbij dan ook mogelijk (piepje voor ‘aan’ en dan een piepje voor ‘hogere stand’).

De oplossing

Waar we dus voornamelijk tiptoetsen en sliders tegenkomen bij inductie kookplaten zijn er gelukkig ook uitzonderingen: inductie kookplaten met draaiknoppen. We vinden ze terug op enkele vrijstaande inductie kookplaten zoals ook te zien in de afbeelding hiernaast, op enkele inbouw modellen maar opvallend genoeg voornamelijk op de wat grotere inductie fornuizen: fornuizen van 90 cm breed of groter. De knoppen zijn dan aan de voorzijde van het fornuis geplaatst, net zoals we dat meestal terugvinden bij traditionele gasfornuizen. Maar ook enkele inductie fornuizen met de standaard maat van 60 cm zijn voorzien van draaiknoppen. Er zijn ook ‘hybride’ modellen: inductie fornuizen met draaiknoppen voor het oven-gedeelte van het fornuis en tiptoetsen voor bediening van de kookplaat van het fornuis, deze combinatie lijkt vooral bij de smallere (60 cm) fornuizen populair, maar ook bij de brede (90 cm) inductie fornuizen zien we dit terug, al is bij dat formaat de variant met alleen maar draaiknoppen populairder. Helaas spreken we bij inductie fornuizen vaak wel van apparaten in een hogere prijsklasse, maar als je bedenkt dat een inductie fornuis in feite een inductie kookplaat en oven in één is dan vallen de prijzen (relatief) wat minder hoog uit. Uiteraard vallen vrijstaande inductie kookplaten met één of twee kookzones en draaiknoppen in een veel meer betaalbare prijsklasse.

Ook de eerder besproken LED-lampjes om de hoogte van de ingestelde warmtestand aan te geven, kunnen helpen het aflezen van de ingestelde standen te verbeteren. Helaas wordt deze techniek meestal niet gecombineerd met draaiknopbediening.

Timers

Natuurlijk moet kunnen worden bijgehouden hoe lang de aardappelen of rijst al staan te koken, zoals we dit tegenkomen bij stap 4. Inductie kookplaten worden meestal uitgerust met een timer: een instelbare wekker die afgaat zodra de ingestelde tijd is verstreken. Helaas moet ook hiervoor meestal de tiptoetsbediening worden gebruikt en dat is niet altijd praktisch.

De oplossing

Het is mijn ervaring dat een home assistent apparaat (Google Home of Alexa bijvoorbeeld) praktisch werkt om een timer in te stellen: je roept gewoon “hey google, stel een timer in voor 12 minuten” en als de tijd voorbij is volgt een alarmtoon. Je kunt zelfs tussendoor vragen “hoe lang nog op de timer” en je weet hoe lang je nog moet wachten tot het gerecht gaar is. Je vindt deze assistenten ook op de meeste mobiele telefoons en activeert ze met een druk op de (fysieke) knop van je telefoon.

Veilig afgieten

Stap 6: Afgieten – heeft met de kookplaat zelf niet zo veel te maken, maar het is voor iedereen belangrijk dat ze veilig kunnen afgieten, omdat afgieten één van de meest gevaarlijke dingen is die je tijdens het koken kunt doen. We kunnen afgieten in een vergiet (extra afwas en niet de meest veilige manier), vanuit de pan door het deksel iets scheef op de pan te houden (nog minder veilig) of door gebruik te maken van een pan die is voorziet van een afgietsysteem. Pannen met afgietsysteem worden steeds populairder en ze zijn dan ook verkrijgbaar in verschillende prijsklassen; van “dat valt mee” tot “dat is prijzig”. Afgietsystemen op pannen werken meestal door middel van het deksel dat vastgezet kan worden op de pan door het deksel een bepaalde richting op te draaien. Het deksel zit dan ‘vast’ op de pan maar zo dat er een opening tussen de pan en het deksel ontstaat, waardoor overtollig kookvocht kan worden afgegoten. Dit is een hele praktische manier om veilig af te gieten: veel minder risico op verbranden of het per ongeluk in de gootsteen gieten van kookvocht én aardappelen…

Uitschakelen kookzone/kookplaat

Bij punt 5 komen we iets tegen dat eigenlijk bij vrijwel alle inductie kookplaten vanzelf gaat: het uitschakelen van de kookzone. Het is namelijk zo dat de meeste inductie kookplaten pannen detecteren en dus ook ‘weten’ als de pan van de kookzone wordt weggenomen. Na enkele seconden volgt een piepje en als de pan dan niet wordt teruggeplaatst dan schakelt de kookzone zichzelf uit.

De oplossing

De wat luxer uitgeruste inductie kookplaten schakelen een ongebruikte kookzone dus vanzelf uit en schakelen volledig uit indien geen enkele kookzone voor een bepaalde tijd wordt gebruikt, dus ook hierover hoeven we ons geen zorgen te maken, als is het wel iets om in de zoektocht naar een inductie kookplaat (niet alleen voor slechtzienden) mee te nemen: panherkenning en automatisch uitschakelen.

Afnemen/schoonmaken van de kookplaat

Bij punt 8 komen we het schoonmaken van de kookplaat tegen, en gelukkig is ook hiervoor meestal geen aparte oplossing nodig maar is de veiligheid van inductie koken ook hierbij onze vriend. Wat we natuurlijk willen voorkomen is dat we ons branden aan de warme kookzone, iets wat bij koken op gas of een vorm van elektrisch koken die niet inductie is, gemakkelijk kan voorkomen.

De oplossing

Het is zo dat de techniek van inductie koken (de pan wordt opgewarmd, niet de kookplaat) grotendeels voorkomt dat de kookplaat heet wordt. Toch kan restwarmte van de pan de kookplaat opwarmen. De wat luxer uitgevoerde inductie kookplaten beschikken echter over een restwarmte indicatie. Deze functie waarschuwt de gebruiker als de kookzones nog (te) warm zijn om ze schoon te maken. Helaas komt deze waarschuwing meestal in de vorm van een lampje. Het is daarom aan te raden om de kookplaat pas schoon te maken na het eten van de maaltijd: zo voorkom je dat je je brandt aan een hete kookplaat en doordat de kookplaat zelf niet zo heet wordt als bij ander vormen van koken brandt voedsel ook niet in bij inductie kookplaten, dus schoonmaken zal daarom al een stuk minder lastig zijn.

Samengevat

Inductie koken is de veiligste manier van koken, ook voor slechtzienden. De beste inductie kookplaat voor slechtzienden is een model waarbij:

• De kookzones duidelijk gemarkeerd zijn (met dikke lijnen of zelfs verlichting);
• De bediening goed voelbaar is, het liefst met draaiknoppen waarbij de standen ook voelbaar zijn (‘feedback’);
• Automatische pan-herkenning en uitschakeling van de kookzones en kookplaat aanwezig zijn
• Restwarmte indicatie aanwezig is (liefst met een geluidssignaal indien de zones zijn afgekoeld)

Ervaring

De ideale inductie kookplaat voor slechtzienden bestaat (nog) niet, helaas. Ik heb geprobeerd voor elk mogelijk probleem een oplossing te vinden maar het is mijn persoonlijke ervaring dat veel inductie kookplaten vooral heel strak ontworpen zijn; subtiele knoppen, dunne lijntjes, onopvallende displays. Dit geeft een strak en rustig beeld voor de meesten, maar voor slechtzienden is het niet praktisch. Toch zijn er inductie kookplaten en vooral inductie fornuizen beschikbaar die wél de functionaliteit en zichtbaarheid bieden die soms nodig zijn, helaas meestal niet goedkoop en vrijwel nooit beschikken ze over alle functies die wenselijk zijn. Ik hoop van harte dat de verlichte kookzones populairder worden, dat de draaiknoppen ook op meer inductie kookplaten worden aangebracht en dat fabrikanten de optie bieden om instellingen gesproken weer te geven: de kookstanden en de ingestelde timer zouden hiervoor in aanmerking komen denk ik. Een vrolijk piepje om aan te geven dat de kookzones niet meer heet zijn zou het afmaken.

De fabrikant die een inductie kookplaat of inductie fornuis kan leveren welke aan al deze wensen voldoet mag contact met mij opnemen voor kosteloze promotie. Tot die tijd hoop ik dat ik met dit artikel iedereen die op zoek is naar een inductie kookplaat voor slechtzienden heb kunnen helpen in hun zoektocht de juiste kookplaat of het jiste fornuis te vinden.