Wat zijn keramische pannen?
Met keramische pannen worden metalen pannen met een keramische coating of anti-aanbaklaag bedoeld, dus eigenlijk zijn het gewone pannen maar dan met een keramisch jasje. Daarom zijn keramische pannen ook gewoon te gebruiken bij inductie koken of op een keramische kookplaat: het zijn metalen pannen die gewoon, net als andere pannen, werken op alle warmtebronnen. Er bestaan ook ‘echte’ pannen van keramiek, maar die worden niet zo veel meer gebruikt omdat ze vrij kwetsbaar zijn, ze zijn immers gemaakt van aardewerk, steen of porselein. Dit artikel gaat over de populaire metalen pannen met een keramische anti-aanbaklaag, of coating, die tegenwoordig ‘keramische pannen’ worden genoemd.
Direct naar: Keramische Koekenpan – Keramische Pannenset – Keramische Wokpan
Keramische pannen voor: Inductie – Keramisch – Gas
In het overzicht hieronder vind je reviews van enkele zeer populaire keramische pannen:
Alternatief voor Teflon
Jarenlang hebben we gebakken in pannen met een Teflon anti-aanbaklaag. Sinds de ontdekking van Teflon (polytetrafluorethyleen of PTFE is de officiële benaming, Teflon is de merknaam die aan PTFE gegeven werd) in 1938 door een medewerker van DuPont heeft het bedrijf wereldwijd miljoenen producten van een Teflon anti-aanbaklaag voorzien. DuPont wilde zich zelf niet wagen aan het gebruik van Teflon in pannen in verband met het risico op het vrijkomen van schadelijke stoffen bij blootstelling aan hoge temperaturen. Marc Grégoire, een Franse ingenieur, gebruikte Teflon op zijn vis-spullen en zijn vrouw vroeg hem toen om dat handige stofje ook op haar pannen te gebruiken zodat niet alles steeds zou aanbakken. Marc probeerde het en zijn vrouw Colette was erg tevreden waarna een Frans patent werd aangevraagd en afgegeven voor het gebruik van Teflon op pannen. Dus waar de Amerikaanse uitvinder van de stof (PTFE) het niet wilde gebruiken in pannen in verband met gezondheidsrisico’s werd voor hetzelfde doel in Frankrijk een patent afgegeven voor deze stof, die de merknaam Teflon kreeg. Hieruit volgde de oprichting van Tefal in 1956, Tefal produceert sinds de oprichting pannen en andere keukengerei met Teflon. Sinds enige tijd is bekend dat perfluoroctaanzuur (PFOA), een stof die wordt gebruikt bij de productie van Teflon en het hechten van Teflon aan de pannen, giftig is en vrijkomt als het wordt blootgesteld aan hoge temperaturen (350 °C en hoger, temperaturen die je niet snel in een pan zult bereiken omdat bakken boven 230 °C al snel voor verbranding zorgt). Deze kennis had DuPont al na de uitvinding van Teflon in 1938 maar toch was het groot nieuws de afgelopen tijd. Het nieuws dat PFOA giftig is voor vogels en ook bij mensen griepachtige verschijnselen kan veroorzaken is de start geweest van de opmars van het alternatief voor de pannen met Teflon anti-aanbaklaag: de pannen met keramische anti-aanbaklaag, in de volksmond keramische pannen genoemd.
Keramische pannen
Als alternatief voor de Teflon anti-aanbaklaag werd de keramische anti-aanbaklaag geïntroduceerd. Een van de merknamen voor het materiaal is Thermolon. Thermolon heeft de voordelen van Teflon maar niet de nadelen omdat het gemaakt is van de natuurlijke bestanddelen keramiek en titanium. Keramiek is bekend van vazen en potten, titanium is een chemisch element met een zilveren kleur dat in de natuur voorkomt en het wordt bijvoorbeeld ook voor protheses gebruikt. Een mengsel van keramiek en titanium kan onder hoge druk op een pan worden gezandstraald en daarna op 2.000 °C worden verhit om het aan de pan te ‘bakken’. Titanium is heel sterk maar flexibel en goed bestand tegen zout en zuur. Keramiek wordt al duizenden jaren gebruikt voor potten en pannen om in te koken en bakken omdat het een gladde kristalachtige structuur heeft en warmte goed kan weerstaan. Thermolon bevat dus geen PFOA (giftige stof), en natuurlijk ook geen PTFE (Teflon). Keramische pannen worden dan ook regelmatig aangeprezen als ‘PFOA vrij’ of ‘PTFE vrij’, (en dat laatste is natuurlijk een beetje gek).
Keramische pannen zonder gifstoffen
Je zou kunnen zeggen dat de keramische anti-aanbaklaag Thermolon het natuurlijke alternatief is voor de chemische variant PTFE, of Teflon, en voor zover bekend komen er geen giftige stoffen vrij bij het gebruik of de productie van Thermolon, of keramische pannen. Toch is het niet verstandig om keramische pannen heel lang heel sterk op te warmen, dit zal de kwaliteit van de keramische anti-aanbaklaag doen afnemen. Maar waar Teflon giftig wordt bij verhitting boven 350 °C houdt Thermolon het goed vol tot 450 °C, dit zijn natuurlijk temperaturen die je in je pan niet gaat bereiken. Daarnaast heeft de moleculaire structuur van Thermolon nóg een voordeel: het zorgt voor een goede warmteverdeling in de pan, waardoor de warmte efficiënt gebruikt wordt en je dus minder warmte nodig hebt voor het bakken van je eten dan in een pan met Teflon. PFOA (de schadelijke stof in Teflon) wordt tegenwoordig niet meer gebruikt voor de fabricage en hechting van Teflon aan pannen, dus het Teflon van vandaag is niet meer het Teflon van jaren geleden. Toch kiezen steeds meer mensen voor pannen met een keramische anti-aanbaklaag: de keramisch pannen, ook al zijn ze vaak net een beetje duurder.
Merken keramische pannen
De grote namen in de wereld van pannen maken inmiddels bijna allemaal keramische pannen, daarbij wordt vaak gekozen voor een andere kleur dan Teflon-zwart om maar duidelijk te maken dat deze pannen geen giftig PFOA bevatten en ‘vriendelijk’ zijn voor mens en milieu. De meest logische kleur voor de keramische anti aanbaklaag is daarom groen, en de grootste naam in keramische pannen is de Greenpan. Je vindt ook witte, blauwe, rode, zwarte en paarse keramische pannen; het Thermolon kan in elke kleur worden gefabriceerd die de fabrikant wil.
Thermolon wordt door verschillende fabrikanten van pannen gebruikt als anti-aanbaklaag op de pannen, de groene pannen van Greenpan zijn de bekendste maar wel wat duurder, de BK balans pannen zijn goedkoper maar zeker niet minder van kwaliteit. Ik ben zelf een voorstander van goede goedkope pannen en zeker van niet meer betalen dan nodig is alleen omdat de naam bekend is, en mijn ervaring is dat een pan die twee keer zo duur is zelden ook twee keer zo lang meegaat (er zijn uitzonderingen), dus betaal niet te veel. Een overzicht van keramische pannen van BK vind je hier.
Het verhaal van de Greenpan (een Belgisch pannenmerk) is samengevat in het volgende filmpje:
Een overzicht van de keramische pannen met Thermolon anti-aanbaklaag vind je hieronder:
Keramische pannen onderhoud en gebruik
Als je keramische pannen goed behandelt en op de juiste manier gebruikt dan gaan ze jaren mee. Je bakt in een keramische pan net zoals je dat wellicht deed in een Teflon-pan: een klein beetje vet in de pan heet laten worden en dan bakken. Niet met metalen voorwerpen in de pan zodat deze niet beschadigt (sommige fabrikanten beweren dat hun keramische anti-aanbaklaag zo sterk en krasvast is dat je er gerust met metalen voorwerpen in kunt werken – wij raden het af, want het verkort de levensduur van je pannen).
Je kunt keramische pannen het beste met e hand afwassen en niet in de vaatwasmachine reinigen (ook al beweren veel fabrikanten van pannen dat hun pannen uniek zijn en je ze zonder problemen in de vaatwasser kunt reinigen: niet doen, want ook dit verkort de levensduur van je pannen en bovendien bakken de pannen eerder aan als je ze reinigt in de vaatwasser). Lees hier meer informatie over het gebruik en onderhoud van keramische pannen.
Beste lezer,
Hoe komen de keramische koekenpannen van het Huismerk van AH eraf…?
Is wel de lagere prijsklasse….maar wel leuk om te weten..
vr gr itb
Hoi Ineke,
De keramische pannen van AH worden volgens dezelfde eisen en voorwaarden gemaakt als de meeste pannen uit het segment (lagere prijsklasse). Mijn ervaring is dat ze goed werken, vooral in het begin, maar zeker een jaar. Als je ze intensief gebruikt dan slijten ze net als andere pannen maar als je alleen een borstel of zachte (!!) spons gebruikt dan kan je bij intensief gebruik zeker twee jaar van de pan genieten. Als je een keramische pan met een lichtgekleurde anti-aanbaklaag koopt en je wilt deze schoon houden (ook voor het zicht) dan zal je een zachte schuurspons moeten gebruiken en dan slijt de anti-aanbaklaag sneller en gaat de pan snel aanbakken.
Ik houd voor mezelf als het gaat om pannen met een anti-aanbaklaag altijd rekening met:
goedkope pan = -2 jaar intensief gebruik
dure pan = -3 jaar intensief gebruik
Zeker een hapjespan of koekenpan waar je dagelijks je eitje, pannenkoek of vleesje in bakt gaat gewoon niet zo lang mee doordat er slijtage optreedt. Dit geldt net zo goed voor AH-pannen. Ik heb een AH-koekenpan gebruikt onlangs, deze was echter in dezelfde week gekocht dus over de duurzaamheid (levensduur) valt weinig te zeggen, maar de pan werkte prima: met ongeduldige kinderen snel pannenkoeken mee kunnen bakken :-)
ik heb een bakplaat van keramiek , kan dat wel met valkparkieten ?
Volgens mij is dat geen probleem, het enige mogelijke probleem dat ik ken is het oververhitten van het ouderwetse Teflon in combinatie met vogels: bij het oververhitten van Teflon kunnen schadelijke gassen vrijkomen welke dodelijk kunnen zijn voor vogels. Deze problemen zijn mij niet bekend als het gaat om een keramische kookplaat.