Snelkookpannen

Mijn grootmoeder had een snelkookpan, ik noemde mijn grootmoeder ‘oma’ en mocht geen ‘u’ zeggen, anders werd ze boos. Ze werd ook boos als ik te veel vragen stelde, en ik heb haar nooit gevraagd naar die speciale pan met dat grote oor, die zij ‘hogedrukpan’ noemde. Ik dacht dat een snelkookpan iets voor oude mensen was, iets dat nu niet meer wordt gebruikt. Een beetje dom van mij, want ik wist helemaal niet hoe zo’n pan werkt en begreep ook het nut er niet van. Nu wel, en ik begrijp dan ook niet dat de snelkookpan in Nederland niet zo populair is als in, laten we een culinair land noemen: de Italiaanse keuken, of zelfs bij onze degelijke Oosterburen. Hoe komt het dat wij zuinige Hollanders de snelkookpan die sneller en zuiniger kookt en daarbij meer gezonde voedingsstoffen behoudt, links laten liggen?

Direct naar: Elektrische Snelkookpan – Afdichtringen voor snelkookpannen

Beste Koop

Direct weten welke snelkookpan wat ons betreft de beste koop is? Bekijk hieronder de mees populaire snelkookpannen:

Hieronder drie snelkookpannen van drie verschillende merken uit drie verschillende landen uitgelicht:

De BK snelkookpan heeft de voorkeur vanwege de prijs, de geschiktheid voor gebruik in de oven, verkrijgbaar in zowel mat als glanzend en het meegeleverde stoommandje, maar is slechts in één maat verkrijgbaar: 6 liter. Dit product van Hollandse makelij kom je ongetwijfeld tegen bij grootmoeder, en niet voor niets: hij is onverwoestbaar. Is 6 liter voldoende capaciteit voor jou? Dan is deze BK snelkookpan een uitstekende keuze. Lees hier de volledige review>>

De WMF Perfect snelkookpan is verkrijgbaar in de varianten Perfect, Perfect Plus, Perfect Pro en Perfect Ultra. Allemaal met een net iets ander uiterlijk en verkrijgbaar in de maten 2,5 tot en met 8 liter, dus als je op zoek bent naar heel groot of juist heel klein dan zit je bij WMF goed. De WMF Perfect snelkookpannen hebben een bodemdikte van 10 mm, dikker dan dit zijn we ze niet tegengekomen en dit is dan ook een grote plus voor deze snelkookpannen. Een stoommandje wordt, afhankelijk van het model, meegeleverd. Elk model heeft iets andere eigenschappen en een andere prijs, die hoger ligt dan die van de BK snelkookpan en daarom wint BK het van WMF bij de snelkookpannen; op prijs. Maar met WMF heb je een veel bredere keuze in capaciteit en eigenschappen, zo heeft de Perfect Ultra een elektronische timer ingebouwd! Kies je voor luxe? Bekijk dan de WMF Perfect snelkookpannen.

De Lagostina Maga snelkookpan is een zuidelijke schone verkrijgbaar in 5 en 7 liter varianten. De bodemdikte is 8 mm wat net niet zo dik is als de WMF Perfect snelkookpannen maar Lagostina heeft een troef achter de hand: met een garantieperiode van maar liefst 25 jaar heeft Lagostina de langste garantieperiode van de snelkookpannen. De adviesprijs is gelijk aan die van de BK snelkookpan, met als voordeel dat er twee maten verkrijgbaar zijn van de Lagostina snelkookpan. Helaas wordt een stoommandje niet meegeleverd en daarom is de Lagostina snelkookpan niet de winnaar geworden. Heb je zelf al een stoommandje, ben je bereid zo’n mandje zelf aan te schaffen of wil je helemaal geen mandje? Dan heb je met deze Lagostina Maga snelkookpan de beste koop en het meeste waar voor je geld. Lees hier de volledige review van deze snelkookpan>>

Snelkookpan of Hogedrukpan?

Één van de redenen die ik kan bedenken voor de impopulariteit van de snelkookpan in Nederland is het feit dat wij hem meestal ‘snelkookpan’ noemen, en niet ‘hogedrukpan’, wat een meer accurate benaming is. Wellicht dat we bij ‘snel’ meestal denken aan ‘ongezond’, net zoals we dat met fastfood hebben. Toch kook je in een snelkookpan niet ongezonder dan in een gewone pan, in tegendeel: doordat je in een snelkookpan onder hoge druk kookt, verkort je de kooktijd, en door deze kortere kooktijd gaan minder gezonde eigenschappen van het voedsel verloren. Koken in een snelkookpan is dus alles behalve ongezond.

Koken met hogedrukpan

Wat ook zou kunnen is dat we niet weten hoe we in een hogedrukpan moeten koken, terwijl het toch zo simpel is: je kunt in een hogedrukpan koken net als in een ‘gewone’ pan, alleen duurt het korter. Je kunt in een hogedrukpan ook stomen met een stoommandje, net als in een gewone pan, alleen wat sneller. Hoe? Doordat de temperatuur in de pan zo hoog wordt dat het eten sneller gaart.

Hoe werkt het?

Een snelkookpan is een pan met daarop een deksel. Dit deksel kan op de pan gedaan worden en afgesloten worden zodat het onder hoge druk niet kan worden geopend (de beveiliging van de sluiting zit meestal in het handvat). De druk wordt in de pan gehouden doordat het deksel volledig sluit waarbij meestal gebruik wordt gemaakt van rubberen ringen. Een eventueel te veel aan druk wordt door de pan afgevoerd middels drukventielen, waarvan er meestal twee op het deksel zijn aangebracht.
Dat is de theorie, in de praktijk gaat het er als volgt aan toe in de snelkookpan: vocht en voedsel gaan in de pan. De pan wordt op het vuur (of de kookplaat) gezet en het deksel wordt gesloten en beveiligd. Door de warmte onder de pan wordt het vocht in de pan verhit en het water begint te koken en er ontstaat overdruk (net zoals in een stoommachine). Als de temperatuur in de pan 118 °C heeft bereikt zal de druk in de pan maximaal 90 kPa zijn en dit is het moment waarop het ventiel van de snelkookpan opent om overdruk kwijt te raken. Een beetje net als dat bij een fluitketel gebeurt, die gaat fluiten als het water kookt.
Er is nu dus een druk in de pan waardoor het vocht in de pan tot heter dan 100°C kan worden, en dit zorgt er voor dat het voedsel sneller gaart dan in een normale pan waarin water bij 100°C kookt en niet veel heter wordt. Deze hogere druk zorgt dus voor hogere temperatuur en een halvering van de kooktijd.
Als de kooktijd voorbij is zet je de warmtebron uit en laat je de pan afkoelen en daarmee neemt de druk in de snelkookpan af. Zodra de meeste overdruk weg is kan je de pan openen. (De meeste snelkookpannen hebben een beveiliging die ervoor zorgt dat de pan niet te openen is als er nog te veel druk op het deksel staat). Aangeraden wordt om de pan ongeveer 15 minuten af te laten koelen, eventueel iets korter als je de pan laat afkoelen in koud stromend water.
Het is vaak ook mogelijk extra druk via de drukventielen te laten verdwijnen, dit wordt echter afgeraden omdat met de druk vaak ook stoom en vocht meekomt, en stoom is een goede manier om jezelf stevig mee te branden.

Alle hogedrukpannen hebben ten minste één drukventiel, en meestal twee. Zo kan je ervoor kiezen een snelkookpan te gebruiken die naast het drukventiel dat bij 90 kPa druk afvoert, ook een drukventiel heeft dat bij iets lagere druk (50 kPa) al opent om druk af te voeren. Dit drukventiel voor lagere druk kan je bijvoorbeeld gebruiken als je kwetsbare ingrediënten bereidt. In een goed recept voor snelkookpannen wordt genoemd welk ventiel te gebruiken maar uiteraard wordt ook altijd in de handleiding van een snelkookpan uitgelegd hoe de werking is van de snelkookpan die je gebruikt.

Snelkookpan – voordelen

In de snelkookpan kook je dus niet alleen sneller (je eten is letterlijk sneller klaar, tot wel drie keer zo snel), gezonder (door een kortere kooktijd blijven meer vitamines zoals vitamine C, B1 en B11 (foliumzuur) beter behouden) en lekkerder/smaakvoller (door de kortere kooktijd blijft meer van de textuur van het voedsel behouden) maar ook nog eens zuiniger. Zuiniger en dus goedkoper doordat je minder energie kwijt bent aan het langer verhitten van de het voedsel in de pan, tot wel 2/3e minder energieverbruik. De meeste snelkookpannen zijn behalve dat ze gebruikt kunnen worden op een gasfornuis, elektrische kookplaat en keramische kookplaat ook geschikt voor gebruik op inductie en zelfs de oven. Dus je kunt de snelkookpan als ‘gewone’ pan gebruiken, zo op je warmtebron. Je hoeft je dus ook niet aan de pan aan te passen, je kookt zoals je dat gewend bent.

Snelkookpan gebruiken

Je gebruikt een snelkookpan het beste voor gerechten die je normaal zou braden in een braadpan (zoals draadjesvlees, kippenbouten of pastasaus). En gerechten die je lang zou laten stoven in en soeppan (zoals soep, maar ook stoofpeertjes bijvoorbeeld). Gerechten die je in een gewone pan lang op zou laten staan profiteren het meest van de verkorting van de kooktijd. Een gerecht dat je minder dan een kwartier moet garen in een gewone pan profiteert nauwelijks van de snelheid van de snelkookpan omdat je de snelkookpan na gebruik moet laten afkoelen om de druk te laten afnemen, en deze tijd moet je natuurlijk optellen bij de totale tijd van het koken.
Maar ook stomen wordt veel gedaan in een snelkookpan, door de snel oplopende temperatuur in de snelkookpan ontwikkelt stoom zich snel en stoom je dus nog sneller die worteltjes gaar. Meestal wordt zelfs een stoommandje meegeleverd met de snelkookpan, dus ze zijn er zeer zeker voor bedoeld.

Snelkookpan kooktijden

De kooktijd van je eten wordt dus, grofweg, gehalveerd. Maar het is natuurlijk afhankelijk van het soort groente, vlees of vis dat je kookt hoe lang de kooktijden zijn. Ook hangt het ervan af op je de snelkookpan instelt druk te laten ontsnappen via drukventiel 1 of drukventiel 2. Enkele voorbeelden (tijden in minuten):

Wat maak je?	Druk 1	Druk 2
Kippenbouillon	30	25
Runderlappen	30	25
Rijst	10	8
Spruiten	5	4
Linzen	30	20

De kooktijd gaat in zodra de druk in de pan is bereikt.

Een goede bron voor de kooktijd vind je hier, maar ook het receptenboekje dat je vindt bij jouw snelkookpan geeft uitgebreide informatie over de kooktijden in de snelkookpan.

Snelkookpan kopen

Je weet nu wat een snelkookpan kan, hoe het werkt en wat de voordelen zijn. Dus misschien wil je wel een snelkookpan kopen, waar moet je dan op letten? Want ze zijn bijna allemaal gemaakt van RVS, hebben allemaal drukventielen en een deksel dat met beveiliging wordt gesloten. Dus wat is het verschil tussen de snelkookpannen?

Aankooptips

• Inhoud/capaciteit – Allereerst wil je in je snelkookpan genoeg eten kunnen bereiden, dus een te kleine snelkookpan is niet handig. Houd er rekening mee dat je, als je bijvoorbeeld een soep maakt in je snelkookpan, je de pan maar voor maximaal 2/3 kunt vullen. Gelukkig zijn de meeste snelkookpannen in meerdere maten verkrijgbaar, de meest voorkomende groottes zijn tussen 3 en 12 liter, meestal wordt voor de 4, 5 of 6-liter variant gekozen.
• Warmtebron – Je gebruikt de snelkookpan op je gasfornuis of kookplaat, zoals elke pan. En veruit de meeste snelkookpannen zijn geschikt voor elke warmtebron. Maar voor de bezitters van een inductiekookplaat is het toch raadzaam even extra aandacht te geven aan de geschiktheid van de snelkookpan voor inductie. De meeste snelkookpannen die ik ben tegengekomen zijn niet geschikt voor de oven en geen enkele is geschikt voor de magnetron (metaal en de magnetron zijn geen vrienden), maar ze zijn allemaal geschikt voor gebruik op inductie.
• Techniek – De techniek van een snelkookpan is belangrijk omdat de kwaliteit ervan bepaalt hoe veel plezier je zult hebben van je snelkookpan. Let hierbij op het mechanisme om de pan te sluiten (meestal met één hand mogelijk), de ventielen, de handvatten (al dan niet verwijderbaar voor de vaatwasser) en de manier van afsluiten (met uitneembare rubberen ring). Uiteraard geldt ook hier dat er niet zoiets bestaat als de ‘perfecte snelkookpan’: koudegrepen zijn prettig tegen hitte, maar slijten sneller. Vaatwasbestendigheid is lekker makkelijk, maar wordt de pan hier ook beter van (nee – handwas is altijd beter voor een pan)? Een traploos instelbaar ventiel is mooi maar hoe vaak wijk je af van de standaard instellingen? Verderop bekijken we wat een goede afweging is op deze eigenschappen.
• Pan bodem – Natuurlijk willen we niet dat ons eten aanbrandt en als dat gebeurt dan is een anti-aanbaklaag handig, maar dit zorgt er ook voor dat de snelkookpan niet vaatwasser-bestendig is en gevoelig voor krassen bovendien. Een bodem opgebouwd uit meerdere lagen metaal (vaak tri-ply) is goed voor de warmteverdeling en tegen aanbranden, iets dat bij een snelkookpan een zeer grote rol speelt omdat we de snelkookpan tussentijds niet kunnen openen om te roeren. Een snelkookpan heeft dus bij voorkeur een dikke bodem – hoe dikker hoe beter zou ik wel durven stellen.
• Accessoires – We zien bij enkele modellen dat een stoommandje wordt meegeleverd. Dit is handig want stomen gaat uitstekend in een snelkookpan en dus zal je dit waarschijnlijk vaak gebruiken. Een pan die een paar euro meer kost maar wel een stoommandje heeft heeft de voorkeur boven een model dat ‘kaal’ wordt geleverd. Tenzij je zelf al een mooi stoommandje hebt, natuurlijk, dan heb je geen extra mandje nodig en gebruik je gewoon wat je al hebt.
• Garantie – Omdat een snelkookpan een technisch gedeelte kent in de vorm van het sluitsysteem en de ventielen, is de garantie belangrijker dan bij de meeste andere pannen. We merkten dat sommige merken voor de standaard van 2 jaar kiezen, maar we komen ook 3 en zelfs 25 jaar garantie tegen. Bij een snelkookpan is een lange garantie echt wel een grote plus.
• Prijs – Uiteraard komt altijd de prijs van de pan ook even wat roet in het eten gooien: efficiënt koken is leuk maar niet als je eerst een vermogen moet uitgeven aan zo’n snelkookpan. Gelukkig zijn snelkookpannen verkrijgbaar in vele prijsklassen en zijn de duurste pannen echt niet per se de beste. Een goede snelkookpan voor een goede prijs is gelukkig zo gevonden.

Welke kopen?

In het overzicht hieronder hebben we de meest populaire snelkookpannen geplaatst met daarbij hun belangrijkste eigenschappen. Wat niet in het schema is opgenomen is de geschiktheid voor gebruik op alle warmtebronnen (gas, elektrisch, keramische, inductie, halogeen). Dit is omdat alle pannen in het overzicht hieronder geschikt zijn voor al deze warmtebronnen. Ze zijn allen niet geschikt voor de magnetron omdat ze allemaal van RVS gemaakt zijn. Klik op de naam van de snelkookpan om naar de review van die snelkookpan te gaan. Klik op de prijs om de actuele prijzen van de snelkookpannen te bekijken:

Reviews	Capac.	Bodem	Dikte	Vaatwas.	Gar.	Mand	Prijs €
Tefal Secure5 Neo 4L P25342	4 L	22 Ø	2 mm	JA	10 jaar	NEE	69.95
Tefal Secure5 Neo 6L P25307	6 L	22 Ø	2 mm	JA	10 jaar	JA	89.95
BK Snelkookpan	6 L	22 Ø	4,9 mm	NEE	2 jaar	JA	99.95
WMF Perfect, Plus, Pro, Ultra	2,5 – 8 L	22 – 26 Ø	10 mm	NEE	3 jaar	JA/NEE	128-229
Fissler Vitavit premium	2,5 – 10 L	18 – 26 Ø	8 mm	NEE	3 jaar	JA	178-248
Fissler VitaQuick	3,5 – 10 L	22 – 26 Ø	6 mm	JA	2 jaar	NEE	111-199
Lagostina Maga	5 – 7 L	22 – 25 Ø	8 mm	NEE	25 jaar	NEE	99-107

Wat ook alle modellen hebben is de beschikking over twee ventielen (standen), dit kan je dus op alle snelkookpannen verwachten. Ook bleken alle pannen een bodem te hebben die uit minimaal drie lagen materiaal bestaat, maar de dikte ervan verschilt sterk, zoals je kunt zien in de tabel hierboven. De handvatten zijn gemaakt van kunststof bij alle modellen, en soms verwijderbaar, hierover kan je lezen in de individuele reviews van de modellen.
Het sluit- en beveiligingsmechanisme verschilt per merk en per model, maar ze worden allemaal gesloten middels het draaien van het deksel in het slot en kunnen worden geopend door een knop in te drukken of een schuif weg te duwen op het handvat.

Snelkookpan inductie

We zien in het overzicht dat elke moderne snelkookpan voor inductie geschikt is gemaakt, de snelkookpan is geschikt voor inductie als de bodem van de pan magnetiseerbaar metaal bevat, en dat is bij alle snelkookpannen die wij hebben bekeken – het geval. (Lees hier verder over pannen die geschikt zijn voor inductie).
Inductie is uitermate geschikt als warmtebron voor een snelkookpan omdat het een efficiënte en snelle manier van verwarmen is, en de snelkookpan heeft baat bij deze snelle gelijkmatige verhitting. Jij als gebruiker hebt baat bij de combinatie van efficiency en zuinigheid van zowel de snelkookpan als de inductiekookplaat. Een goede combinatie dus!

Snelkookpan rubber ring

Snelkookpannen moeten goed kunnen worden afgesloten om druk op te bouwen, hiervoor sluit het deksel op de pan en daartussen zit een rubberen band, of ring. Dit snelkookpan-rubber slijt, en dient eens in de 5-10 jaar vervangen te worden (afhankelijk van hoe intensief je de snelkookpan gebruikt, en afhankelijk van het merk en model van de snelkookpan). Dit snelkookpan rubber is eenvoudig zelf te vervangen en kost tussen 15-30 euro.

Snelkookpan recepten

Natuurlijk gaat het allemaal om de gerechten die je in de snelkookpan kunt maken. Als je zoekt naar snelkookpan recepten dan zal je veel gerechten tegenkomen die je gewoon in een braadpan of stoofpan kunt maken, alleen met dat verschil dat ze in een snelkookpan veel sneller klaar zijn. Typische snelkookpan gerechten zijn dan ook het draadjesvlees, sudderlappen en hachee, maar ook wat minder Hollands zoals risotto, linzen en bonen. Natuurlijk kook je ook eenvoudig en snel spruitjes, boontjes en kool in de snelkookpan. Bedenk jezelf: wat vind ik lekker, kook ik graag en moet lang op het vuur staan? Dat zijn de gerechten die je in een snelkookpan maakt, maar dan een stuk sneller!
BK heeft een aantal snelkookpan recepten in hun handleiding opgenomen, je vindt ze hier vanaf pagina 19 (pdf).

Hieronder een snelkookpan recept voor erwtensoep: