Ik vond een stoomkoker altijd een beetje aanstellerig. Voor mensen die hun aandacht niet bij het eten konden houden en dan gewoon voor de TV op het belletje van de stoomkoker gaan zitten wachten. TING! Ah, eten. En ik kook liever actief, beetje roeren, proeven ondertussen, even de afwas doen zodat dit later wat minder is, beetje sambal erbij, nog even roeren; je kent het wel. Maar vooroordelen zijn er om tot een beter oordeel te komen, vind ik, en wat blijkt: Stoomkokers worden in heel veel verschillende culturen en keukens gebruikt omdat het vele voordelen heeft je voedsel te stomen in plaats van te koken of bakken. Op onderzoek uit dus naar deze voordelen en natuurlijk: welke stoomkoker moet ik dan kopen?
Gezonder? – Voordelen en nadelen – Waar op letten? – Specificaties en Prijzen – Mijn keuze – Wat is Dejelin?
Stomen is gezonder want…
In ons voedsel zitten vitaminen en mineralen, en deze stoffen zijn onmisbaar voor ons lichaam en het bestrijden van ziekten, zo ontdekte Kazimierz Funk in 1912. Vitaminen moeten we wel binnenkrijgen via ons voedsel omdat we van de 13 vitaminen die er bestaan er slechts drie zelf kunnen aanmaken: vitamine K in de darm en A en D via zonlicht. De rest moeten we dus uit groenten, fruit, zaden, noten, vlees, vis en zuivel halen. Bijkomend nadeel: alleen vitamine A en B12 kunnen we in grotere hoeveelheden opslaan, de rest wordt bijna allemaal, indien niet gebruikt door ons lichaam, direct weer afgevoerd. Jammer, maar het is niet anders. We moeten dus dagelijks vitaminen binnen krijgen, maar dat is niet erg want ons voedsel bevat genoeg vitaminen.
Echter: door voedsel te koken gaan vitaminen verloren, tussen de 10 en 50% van de vitaminen koken we uit ons eten, afhankelijk van het type vitamine (de hoeveelheid in water oplosbare vitaminen zoals vitamine C, gaat zeer snel achteruit in kokend water) het soort voedsel, de duur van het kookproces, de hoeveelheid vocht waarin wordt gekookt en andere factoren. Vooral bladgroenten zijn kwetsbaar: een groot deel van de vitaminen komen bij het koken van bladgroenten in het kookwater terecht. Het advies is dan ook groenten in zo min mogelijk water te koken om zo veel mogelijk van de vitaminen te behouden (en het scheelt ook nog eens in tijd en geld: als je in weinig vocht kookt is het water sneller aan de kook). (bron: Voedingscentrum).
Stoomkoker – Voordelen en nadelen
Met een stoomkoker koken we niet in water, maar in stoom, dus gaan er veel minder vitamines verloren, ze lossen immers minder op in het water. Bij een stoomkoker wordt een kleine hoeveelheid water verhit waardoor stoom ontstaat, en dit stoom kan vele malen heter worden dan water waardoor eten dat je erin gaart veel sneller klaar is. Kortere kooktijd is goed voor het behoud van de bouwstoffen in voedsel, maar ook een kleine hoeveelheid water gebruiken is goed om zo min mogelijk bouwstoffen, zoals vitamines, te verliezen aan het kookvocht. In deze stoom worden bakjes met gaatjes gestapeld, in deze bakjes leggen we groenten, vlees, vis, gevogelte, rijst en aardappelen om te garen. Voedsel stomen is dus gezonder dan voedsel koken. En daarom doen ze dit ook in professionele keukens (daar heeft menig oven een stoom-functie), in vele culturen, waar zelfs hele maaltijden worden gestoomd in stoomkokers, bananenbladeren of in een vergiet boven een pan water.
Hieronder alle voordelen en nadelen van het stomen van voedsel op een rij:
Voordelen van stomen
- Gezonder dan koken want meer vitaminen blijven behouden door gebruik van minder kookvocht en kortere kookduur
- Gestoomde groenten zijn gemakkelijker verteerbaar en daardoor neem je meer bouwstoffen en vitaminen op uit gestoomd voedsel
- Vetvrij koken: je kunt zonder toevoeging van olie of vet al je eten bereiden
- Minder smaak verloren dan bij koken
- Groente blijft knapperig/textuur blijft beter behouden
- Goed te timen (je weet precies hoe lang de stomer nog te gaan heeft)
- Alles tegelijk klaar
- Alles in één apparaat
- Kortere kooktijd en alles tegelijkertijd stomen bespaart energie
Nadelen van stomen
- Extra apparaat op je aanrecht
- Stoom wordt water dus een nat werkblad
- Geen krokant laagje op je vlees, vis of kip
Koken op stoom
Stomen kan je doen in een stoomkoker maar natuurlijk ook boven een pan met water of zelfs in een magnetron-bestendige bak met daarin water en je voedsel. Het hebben van een stoomkoker heeft als voordeel boven deze andere methoden dat je meerdere ‘verdiepingen’ hebt waarop je verschillende soorten voedsel kunt stomen. Zo leg je je kip apart van je rijst, je wortels (die wat langer garen) dan je sugarsnaps, bijvoorbeeld, zodat je ze er gemakkelijk uit kunt halen tussendoor.
Bij stomen in een vergiet op een pan heb je maar één ‘verdieping’, en wordt bovendien meer energie gebruikt: een stoomkoker is efficiënt in het stomen. Bij stomen in een magnetron heb je weer met andere factoren rekening te houden: wattage, hoeveelheid water goed afmeten, speciale bakjes, ruimte in de (draaiende) magnetron, etc.
Kortom: Als je gaat koken op stoom dan is een stoomkoker de meest logische keuze, wat mij betreft.
Stoomkoker of slowcooker?
Een stoomkoker is iets anders dan een slowcooker, met een slowcooker gaar je je voedsel heel langzaam (slow) op relatief lage temperatuur (onder 100 graden Celsius), in een stoomkoker juist snel op hoge temperatuur met stoom (ook al kan je de meeste stoomkokers ook op lagere temperatuur laten garen of voedsel laten warm houden). Omdat voor zowel de stoomkoker als de slowcooker stroom wordt gebruikt en omdat het beiden ‘in één apparaat’ gaart vind je stoomkokers en slowcookers vaak bij elkaar onder dezelfde noemer, wat voor extra verwarring zorgt. Maar stomen en slowcooken zijn echt twee verschillende dingen. Mocht je alle ins en outs willen weten van slowcookers lees dan hier verder.
Stoomkokers
Maar wat zijn de verschillen tussen de verschillende stoomkokers en waar moet ik op letten als ik er een wil kopen?
Inhoud – capaciteit
Dit geeft aan hoeveel voedsel je tegelijkertijd in de 
stoomkoker kunt garen. Net als bij pannen worden liters aangehouden als maatvoering. Hoe meer stoomschalen, hoe groter de potentiële inhoud van de stoomkoker. De capaciteit van een stoomkoker heeft niets te maken met de hoeveelheid water die in de stoomkoker kan worden gedaan om stoom van te maken.
Aantal programma’s
We vinden bij de enkele stoomkokers drie programma’s: 60 graden voor warmhouden, 80 graden voor langzaam garen (denk hierbij aan vis) en 100 graden voor stoomkoken. Bij de meeste stoomkokers gaat het toch om de 100-graden stand: stomen met kokend water.
Hoeveelheid stoom
Bij sommige stoomkokers wordt aangegeven hoeveel gram stoom per minuut kan worden geproduceerd. Hoe meer stoom er geproduceerd kan worden hoe meer voedsel je in theorie kunt garen. 50 gram per minuut is het meest dat ik ben tegengekomen, echter vermelden de meeste fabrikanten niets over de hoeveelheid stoom, helaas.
Vermogen
Van 650 Watt tot 1800 Watt; uiteraard is de hoeveelheid stoom die maximaal kan worden gecreëerd een direct gevolg van het maximale vermogen van de stoomkoker. Een model met meer vermogen zal potentieel meer en sneller stoom kunnen produceren.
Materiaal
Kunststof of RVS: het heeft niet alleen een effect op de duurzaamheid van je stoomkoker maar ook op de uitstraling die het apparaat in je keuken heeft. Uiteraard is het niet vreemd dat een stoomkoker van 30 euro niet dezelfde kwaliteit heeft als die van 300 euro. Ook is het ene kunststof het andere niet, dus een kunststof stoombak van het ene merk is niet gelijk aan de kunststof stoombak van het andere merk.
Vorm
Rond/ovaal of vierkant/rechthoekig. Net wat voor jou het meest praktische is. De vorm van de bakjes waar je eten in kunt doen om te laten stomen is gelijk aan die van het apparaat. Overigens hebben alle stoomkokers een zogenaamde eier-kook functie: er zitten kuiltjes in één van de bakjes waarin je eieren kunt leggen. Je kunt de eieren ook gewoon in een bakje leggen zonder kuiltje natuurlijk, maar het staat wel heel leuk zo’n extra ‘functie’.
Merk
We komen gelijk een aantal bekende merken tegen: Philips, Braun, Tefal, Magimix maar ook een voor mij tot nu toe onbekende: Dejelin (website). Lees hier verder over Dejelin.
Prijs
We kunnen het weer zo gek maken als we zelf willen, maar als je bedenkt dat je in feite een hele pannenset aanschaft met een stoomkoker (immers: je kunt er alles tegelijk in bereiden) dan vallen de prijzen erg mee. Ook de winst op het gebied van gezondheid is zeker wat waard en mag ook best een prijs hebben. Ook vervang je er bijvoorbeeld een eierkoker, rijstkoker, stomer voor babyvoeding en warmhoudplaat mee. Daarnaast is 100 euro voor een matig product ‘duurder’ dan 300 euro voor een goed product. Het is zaak het juiste product voor de juiste prijs te vinden.
Bediening
we zien dat de meeste stoomkokers twee 
bedieningsknoppen hebben: één voor het instellen van de temperatuur en één voor het instellen van de stoomtijd. We zien echter bij de goedkoopste modellen dat alleen een timer is aangebracht omdat slechts één temperatuur-stand is ingebouwd: 100 graden. Dan is één knop dus voldoende.
De modellen
In het overzicht hieronder vind je de specificaties van de verschillende stoomkokers. De informatie komt van de website van de verkopers en van de fabrikant zelf. (Indien bij de fabrikant niet wordt aangegeven hoeveel standen de stoomkoker heeft dan ben ik uitgegaan van één stand: de 100-graden stoom-stand).
| Inhoud | Programma’s | Vermogen | Materiaal | Prijs | |
| Tefal VC1301 | 6,5 L | 1 | 650 W | Kunststof | |
| Philips Jamie Oliver HD9132/00 | 3,5 L | 1 | 900 W | Kunststof | Niet leverbaar |
| Steba DG1 | 8 L | 8 | 800 W | RVS & Kunststof | Niet leverbaar |
| Braun FS3000 | 4 L | 1 | 850 W | Kunststof | Amazon.nl ► Bol.com ► |
| Tefal VS4003 | 10 L | 2 | 1800 W | Kunststof & RVS | |
| Magimix Classic | 12,2 L | 2 | 1700 W | Kunststof & RVS | Niet leverbaar |
| Magimix Multifunctioneel | 12,2 L | 4 | 1900 W | RVS & glas | Niet leverbaar |
| Dejelin Nutri Steam | 28 L 2 | 3 | 1700 W | RVS | Niet leverbaar |
| Dejelin Integral | 28 L | 3 | 1700 W | RVS | Niet leverbaar |
| Dejelin Bio Pur | 28 L | 3 | 1700 W | RVS | Niet leverbaar |
Mijn keuze
Voor mij is de Tefal VS4003 met 1800 Watt vermogen en 10 liter inhoud de meest voor de hand liggende keuze gezien de prijs van onder de 100 euro. De goedkopere stoomkokers uit het overzicht hebben aanzienlijk minder vermogen en slechts één programma/temperatuur-stand (m.u.v. de Steba stoomkoker). De Magimix vind ik wat prijzig met 200 euro, al vermoed ik wel meer degelijkheid bij de Magimix stoomkokers en zeker bij de professionele Dejelin modellen, maar daar zijn de prijzen dan ook naar en helaas buiten het bereik van mijn budget.
De prijzen van meer stoomkokers vind je hieronder:
Wat is Dejelin?
Dejelin is een Belgische fabrikant van stoomkokers uit het hogere segment op gebied van kwaliteit en gebruiksgemak. De Dejelin stoomkoker is te koop in drie uitvoeringen, waarbij de stoomkoker zelf gelijk is maar het aantal geleverde accessoires (stoombakjes, schaaltjes, etc.) verschilt. Uiteraard is ook de prijs van een Dejelin stoomkoker die van een professioneel apparaat.
Dejelin is reeds 10-12 jaar actief in de productie van kwalitatieve losstaande stoomkokers. Zij produceren deze volledig in België en de 5 jaar waarborg die zij hierop geven zijn ook een bewijs van de kwaliteit van de producten.
Het grootste verschil met een ‘gewone’ stoomkoker is het principe van de dubbele wand waardoor de verdeling van de stoom veel beter en uniformer verloopt dan bij concurrerende merken, dankzij dit systeem is de temperatuur op iedere verdieping exact dezelfde en gaart het voedsel op de onderste verdieping dus niet sneller dan dat op de bovenste. Ook de drie verschillende temperaturen (60, 80 en 100 graden) bieden talloze mogelijkheden die een gewone stoomkoker met minder temperatuurstanden niet heeft. De kwaliteit van de materialen die wij gebruiken (kwalitatieve inox en tritan plastic voor de verhogingen) maken dan ook weer het gebruik en onderhoud van onze stoomkoker bijzonder gemakkelijk.
NU IS MIJN VRAAG, KAN JE OOK RIJST KOKEN IN DE STOOMKOKER
Ja dit kan, meestal zit hiervoor een bakje met kleinere gaatjes bij de stoomkoker.