Wie niet langer wil of kan koken op gas zoekt naar een alternatief, en de meest voor de hand liggende alternatieven zijn inductie koken of keramische koken. Je kunt dan kiezen voor een inductie kookplaat of een inductie fornuis, een keramische kookplaat of een keramisch fornuis. Maar wat is het verschil tussen inductie en keramisch? In dit artikel leggen we het uit.
Direct naar: Inductie Kookplaten – Inductie Fornuizen – Keramische Kookplaten – Pannen voor Inductie – Pannen voor Keramisch
Inductie en Keramisch: alternatieven voor Gas
Koken op gas is voor velen de enige manier waarop men ooit gekookt heeft, en in vele (ook Europese) landen is men nog niet bezig met de omslag naar koken op elektra, immers: koken op gas is vertrouwd, het werkt heel direct (als je het gas hoger zet dan wordt de pan direct warmer), je hoort het gas aan staan en koken op vuur is iets dat ‘in’ ons zit.
Maar koken op gas heeft ook veel nadelen, denk maar eens aan de kans op een gaslek of onvolledige verbranding van het gas, en de gevolgen daarvan. Of het feit dat open vuur eigenlijk helemaal niet veilig is, want we hebben allemaal wel eens een theedoek te dicht bij het fornuis gelegd, toch? Bovendien: de gasvoorraad die we in Nederland hebben wordt kleiner, en eigenlijk hadden we misschien eerder moeten stoppen met het op grote schaal oppompen van gas, daar kunnen ze in Groningen over meepraten. Het zou wellicht verstandig zijn geweest als we de gasbaten hadden gebruikt voor het vullen van een investeringsfonds, zoals de Noren dat hebben gedaan, maar we dwalen af… Koken op gas heeft zijn langste tijd gehad, het zal niet verdwijnen, maar steeds meer huishouden stappen over van gas naar een vorm van elektrisch koken. En elektrisch koken heeft ook voordelen, wellicht meer dan je denkt. Om de verschillen tussen inductie en keramisch koken uit te leggen bekijken we eerst hoe beiden werken.
Inductie koken – Zo werkt het
Bij inductie koken gebruiken we een inductie kookplaat of inductie fornuis (we spreken verder van een ‘inductie kookplaat’ omdat dit verreweg het meest populair is, maar de werking van de kookplaat en het fornuis zijn gelijk). De kookplaat is een vitrokeramische plaat (een soort gehard glas) waaronder zich spoelen bevinden. Deze spoelen dienen om een magnetisch veld op te wekken. In dat veld (dat zich net boven de kookplaat bevindt) plaatsen we een metalen voorwerp dat magnetiseerbaar is, zoals een pan. Zoals je weet heeft een magnetisch veld twee polen, en doordat de spoelen in de inductieplaat deze polen heel snel laat wisselen ontstaat wrijving in de bodem van de pan, en deze wrijving levert warmte op, warmte waarmee je kunt koken.
Bij inductie koken wordt dus niet de kookplaat zelf verwarmd, maar alleen de bodem van de pan. De bodem van de pan moet wel magnetiseerbaar (ferromagnetisch) zijn, en dat kun je eenvoudig zelf controleren door een magneet tegen de bodem van de pan te houden. Blijft deze kleven? Dan zal de pan werken op inductie. Blijft hij niet kleven? Dan zijn er meer dan genoeg pannen beschikbaar die werken op inductie.
Keramisch koken – Zo werkt het
Een keramische kookplaat is een vitrokeramische plaat (net als bij inductie) met daaronder warmtespiralen. Deze warmtespiralen werken net als de warmtedraden in een broodrooster: als je er genoeg elektriciteit doorheen laat gaan dan worden ze warm en gaan ze gloeien. Deze warmte stijgt op en verwarmt de kookplaat. Zet je nu een pan op deze kookplaat dan zal de bodem van de pan warm worden. En zo kan je koken.
Bij keramisch koken wordt dus wel de kookplaat verwarmd, en de pan die daar op staat wordt indirect verwarmd. Het is dan ook essentieel dat pannen, die je gebruikt op een keramische kookplaat, zo vlak mogelijk zijn, immers: alleen als de vlakke panbodem op de vlakke kookplaat staat zal de warmte efficiënt van de plaat op de pan worden overgedragen. Dus pannen die eerder op gas zijn gebruikt zijn mogelijk niet vlak meer en daarom wordt aangeraden nieuwe pannen te kopen als men overstapt van gas naar keramisch koken.
Voordelen en nadelen
Zowel inductiekoken als keramisch koken zijn vormen van elektrisch koken. En enkele nadelen van elektrisch koken zien we dan ook terug bij keramisch koken, maar minder bij inductie koken. Enkele van de voordelen van koken op gas zien we ook terug bij inductiekoken, minder bij keramisch koken.
Voordelen keramisch koken
Het grote voordeel van keramisch koken is dat je met een vlakke kookplaat werkt, dus geen pandragers en gasbranders met hoekjes en kiertjes waar vuil zich ophoopt. Nee, de keramische kookplaat is volledig vlak en je veegt hem na gebruik gewoon schoon met een vochtige doek, als de kookplaat is afgekoeld. Ook is de bediening van een keramische kookplaat vaak gebaseerd op aanraking van bepaalde gebieden, zogenaamde tiptoetsen, en is een geluidssignaal te horen als een van de kookzones hoger of lager wordt gezet. Daarbij is vrijwel altijd een display ingebouwd waarop te zien is welke stand is ingesteld voor de verschillende kookzones en of deze kookzones warm zijn of niet (restwarmte-indicatie).
Nadelen keramisch koken
Het grote voordeel van koken op gas is dat veruit de meeste woningen zijn uitgerust met een gasaansluiting (hoewel dit steeds minder vanzelfsprekend wordt) en dat je dus altijd een gasfornuis kunt aansluiten. De keramische kookplaat vergt meestal een Perilex aansluiting, dit is een stopcontact speciaal gemaakt voor elektronische apparaten die een groot vermogen vragen. De keramische kookplaat kan dus alleen aangesloten worden als dit stopcontact, met bijbehorende kookgroep of krachtgroep in de meterkast, aanwezig is. Er zijn wel enkele keramische kookplaten met aansluiting op een normaal, 2-polig geaard stopcontact, maar het overgrote merendeel vergt Perilex.
Daarnaast is de bediening van een keramische kookplaat minder direct dan bij gas, immers: als je de kookzone instelt op een hogere of lagere stand kan het even (een paar seconden) duren voordat de pan ook daadwerkelijk meer of minder warmte ontvangt. Bij gas is dit niet zo, bij gas is laag- of hoogdraaien van de gasvlam voldoende voor een direct verschil in temperatuur van de warmtebron.
Ook is een nadeel van de keramische kookplaat dat deze zelf wordt verwarmd, en de pannen dus indirect. Niet alleen omdat dit minder efficiënt is, maar ook omdat etensresten, bijvoorbeeld bij het overkoken van een pan, in kunnen branden in de kookplaat. Deze plaat wordt immers zeer warm dus kan je bij morsen niet zo snel even de plaat schoonmaken.
En als laatste is de pannen-kwestie natuurlijk aan de orde, zoals eerder genoemd: nieuwe pannen werken beter op de keramische kookplaat, omdat ze zo vlak mogelijk moeten zijn en oudere pannen zijn dit niet altijd, zeker niet als ze op gas zijn gebruikt.
Voordelen Inductie koken
De voordelen van koken op gas zijn voor het grootste deel ook van toepassing op inductie koken. Vooral de snelheid waarmee een verandering van vermogen de pan ‘bereikt’ is net zo snel bij inductie als bij koken op gas. Maar inductie koken heeft meer voordelen dan koken op gas, want net als bij de keramische kookplaat speelt ook bij inductie koken het feit dat de plaat volledig vlak is een grote rol. Je kunt deze dus eenvoudig schoonmaken na gebruik, zonder randjes, gaatjes of kiertjes. En bovendien, omdat de kookplaat zelf niet wordt verhit (zoals bij de keramische kookplaat) brandt voedsel en vuil veel minder snel in in de kookplaat. En ook bij de inductie kookplaat worden de kookzones bediend met tiptoetsen, of sliders, en ook zijn vrijwel altijd de ingestelde standen en temperaturen zichtbaar op een display. Daarnaast kunnen pannen op de inductiekookplaat vaak worden ingesteld op een temperatuur, dus je kunt aangeven dat de pan 100 graden moet worden, en dan voor bijvoorbeeld 5 minuten, en daarna vanzelf afslaan. Handig, als je je eitjes wilt koken.
En over pannen gesproken: voor inductiekoken zijn dus lang niet altijd nieuwe pannen nodig, want er vindt geen overdracht van warmte plaats van plaat naar pan, bij inductiekoken, dus hoeft de panbodem ook niet volledig vlak te zijn, zoals dat bij de keramische kookplaat een must is. Als de pan magnetiseerbaar is, dan werkt hij op inductie. En bovendien: doordat de warmte in de pan wordt opgewekt en niet in de kookplaat (zoals bij de keramische kookplaat) of onder de pan (zoals bij koken op gas, waarbij een deel van de warmte de pan nooit bereikt) is koken op inductie veel efficiënter dan zowel koken op gas als koken op een keramische kookplaat.
Maar er zijn meer functies die praktisch zijn aan inductiekookplaten, denk bijvoorbeeld aan kookwekkers per kookzone, koppelbare flexzones (je kunt van twee kleinere zones één grote kookzone maken die je a;s één zone bedient), pangrootteherkenning – waarbij de kookzone de grootte van de pan detecteert en de zone aanpast op deze pan. En inductiekookplaten zijn verkrijgbaar in éénpits, tweepits, vierpits (meest gangbaar), vijfpits en groter – inbouw van 50 tot 90 cm of groter, vrijstaand en als inductiefornuis met oven, en zo zijn er meer functies die echt uniek zijn voor de inductie kookplaat. Je leest er hier meer over.
Nadelen inductie koken
Hoewel inductie koken veruit de meest voordelen heeft ten opzichte van zowel koken op gas als keramisch koken, zijn er toch ook nadelen aan deze vorm van koken. En het grootste nadeel is dat ook deze kookplaat aangesloten dient te worden op een stopcontact, en hoewel er zeker inductiekookplaten beschikbaar zijn die worden aangesloten op een gewoon, 2-polig geaard stopcontact, wordt het merendeel aangesloten op een Perilex stekker met 2-fasen kookgroep of 3-fasen krachtgroep, en dat moet je dan wel in de keuken beschikbaar hebben, of laten aanleggen en dat heeft een kostenplaatje.
Ook is het voor mensen met een elektrische prothese of pacemaker raadzaam bij een medisch specialist na te gaan of inductiekoken voor hen verstandig is, het magnetisch veld van de inductie kookplaat kan mogelijk de werking van deze medische hulpmiddelen verstoren.
Conclusie
Koken op gas is vertrouwd en heeft een aantal andere voordelen, zoals de directe invloed die je hebt op de temperatuur van de pan. Inductie koken is modern en heeft veruit de meeste voordelen ten opzichte van zowel koken op gas als keramisch koken; het is efficiënter/zuiniger, je hebt ook directe invloed op de temperatuur, de plaat is gemakkelijk te reinigen en de mogelijkheden voor functies op de kookplaat zijn zeer uitgebreid. Keramisch koken heeft enkele voordelen maar vooral nadelen ten opzichte van koken op gas en ook ten opzichte van koken op inductie.
En dat is het grootste verschil tussen inductie en keramisch: beide kookplaten zien er hetzelfde uit, maar de techniek is fundamenteel verschillend, en dit verschil in techniek biedt enkele voordelen en enkele nadelen aan beide kookplaten. Inductie koken heeft de meeste voordelen, en het grootste nadeel (de aansluiting) speelt ook bij de keramische kookplaat, maar de keramische kookplaat heeft er nog een lijst met nadelen bij, die je bij inductiekoken niet hebt.
Meer weten over inductie koken? Lees dan hier over vaak gehoorde misverstanden over koken op inductie.
Wil je een reactie plaatsen? Dat kan hier!